Program Szkoła Promująca Zdrowie (SzPZ) realizowany jest w Polsce od 1991 r. Popularyzację idei SzPZ rozpoczęto od trzyletniego projektu pilotażowego (1992-1995) pn.: „Szkoła Promująca Zdrowie”, zainicjowanego przez WHO/EURO, realizowanego pod kierunkiem prof. dr hab. Barbary Woynarowskiej. Projekt ten spowodował oddolne działania (ruch) szkół, zgodne ze strategią opracowaną w 14 tzw. szkołach projektowych oraz tworzenie sieci szkół promujących zdrowie na różnych poziomach. Pierwszą sieć utworzono w 1992 r. w b. woj. ciechanowskim.
Program ten rozwijany był w Polsce w ramach Europejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie (ESSzPZ), utworzonej w 1992 r., od 1 stycznia 2008 r. w Europejskiej Sieci Szkół dla Zdrowia w Europie – SHE, w wyniku porozumienia WHO/EURO, Rady Europy i Komisji Europejskiej. Polska została członkiem tej sieci w grupie pierwszych ośmiu krajów.
W ramach upowszechniania programu stworzono strukturę wspierającą rozwój sieci SzPZ − utworzono Zespół ds. Promocji Zdrowia w Szkole, powołano Krajowego Koordynatora ds. promocji zdrowia w szkole oraz wojewódzkich koordynatorów. Aktualnie we wszystkich województwach istnieją sieci szkół, w niektórych nawet funkcjonują sieci rejonowe, powiatowe lub miejskie, utworzone w celu łatwiejszego koordynowania i skuteczniejszego wspierania pracy szkół.
W Europie nie ma jednej uniwersalnej definicji SzPZ. Uznano, że każdy kraj powinien postrzegać SzPZ
w kontekście własnego systemu edukacji, czynników kulturowych, społecznych i ekonomicznych, akceptując
przyjęte podstawowe zasady i wartości takiej szkoły. Szeroki zakres promocji zdrowia i całościowego
podejścia do promocji zdrowia w szkole utrudnia sformułowanie prostej uniwersalnej definicji SzPZ.
Definicję SzPZ przyjętą w Polsce w 2015 r. zamieszczono poniżej:
Definicja szkoły promującej zdrowie
Szkoła promująca zdrowie to szkoła, która we współpracy z rodzicami uczniów i społecznością lokalną:
– systematycznie i planowo tworzy środowisko społeczne i fizyczne sprzyjające zdrowiu i dobremu
samopoczuciu społeczności szkolnej,
– wspiera rozwój kompetencji uczniów i pracowników w zakresie dbałości o zdrowie przez całe życie.
Model szkoły promującej zdrowie
W modelu SzPZ uwzględniono trzy poziomy:
- Warunki dla tworzenia SzPZ.
- Główne obszary działań.
- Oczekiwane efekty.
Standardy szkoły promującej zdrowie
- Koncepcja pracy szkoły, jej struktura i organizacja sprzyjają uczestnictwu społeczności szkolnej
w realizacji działań w zakresie promocji zdrowia oraz skuteczności i długofalowości tych działań. - Klimat społeczny szkoły sprzyja zdrowiu i dobremu samopoczuciu uczniów, nauczycieli i innych
pracowników szkoły oraz rodziców uczniów. - Szkoła realizuje edukację zdrowotną uczniów, nauczycieli i pracowników niepedagogicznych oraz
dąży do poprawy jej skuteczności. - Warunki oraz organizacja nauki i pracy sprzyjają zdrowiu i dobremu samopoczuciu uczniów, nauczycieli
i innych pracowników szkoły oraz współpracy z rodzicami.
Opracowano na podstawie “Podręcznik dla szkół i osób wspierających ich działania w zakresie promocji zdrowia”, Praca zbiorowa pod redakcją naukową Barbary Woynarowskiej i Magdaleny Woynarowskiej-Sołdan